Επιμέλεια: Europalso (p6)
Ε.Φ.
Καθηγήτρια Ξένων Γλωσσών, Μεταπτυχιακό στην Εκπαίδευση (M. Ed)
Είναι γεγονός πως η πρωτόγνωρη κρίση που βιώνει σήμερα η χώρα μας στο οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο θίγει τις ζωές όλων μας. Ωστόσο, εκτός από τις πρακτικές αλλαγές που φέρνει στο βιοτικό επίπεδο πολλών οικογενειών, επηρεάζει ψυχολογικά και τα παιδιά τα οποία δεν ζουν απομονωμένα, προστατευμένα από τα προβλήματα που υπάρχουν γύρω τους. Πώς, όμως, αυτή η κρίση επηρεάζει τα παιδιά μας; Τι προβλήματα προκαλεί; Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς ώστε να μην μεγεθύνουμε το πρόβλημα σε βάρος τους; Το παιδί της ελληνικής οικογένειας παρακολουθεί και αντιλαμβάνεται τους φόβους και τις ανησυχίες των γονέων του όσον αφορά στα οικονομικά της οικογένειας ή σε θέματα εργασίας και νιώθει ότι κάτι κακό συμβαίνει. Η ατμόσφαιρα που επικρατεί γύρω του χαρακτηρίζεται κυρίως από φόβο, έλλειψη ελπίδας και προοπτικής για το μέλλον, απαξίωση της έννοιας της κοινωνικής δικαιοσύνης αλλά και από μεγάλο θυμό. Έτσι, το παιδί νιώθει φόβο, μεγάλη αβεβαιότητα και ανασφάλεια. Ακόμη και εάν πρόκειται για κάτι που δεν αφορά άμεσα αυτό και τη δική του οικογένεια, η ανασφάλεια, η ανησυχία και ο έντονος θυμός, υπάρχουν παντού γύρω του. Όλα αυτά φαίνονται απειλητικά στα παιδικά μάτια, η αγωνία μεγαλώνει και ενισχύονται επιθετικές ή ακόμη και παραβατικές συμπεριφορές. Επιπλέον, παρατηρούμε ότι πληθαίνουν τα παιδιά με προβλήματα συγκέντρωσης και ίσως μειωμένης ικανότητας στην μάθηση. Κάποια παιδιά, μάλιστα, έχουν φτάσει στο σημείο να εμφανίζουν σημάδια παραίτησης ακόμη και από το διάβασμα λέγοντας π.χ.:«Τι νόημα έχει; Και να περάσω, πού θα βρω δουλειά; ». Τι μπορούμε να κάνουμε εμείς οι γονείς ώστε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας από όλες αυτές τις αγχογόνες καταστάσεις;
Αρχικά πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι τα πράγματα αλλάζουν και όσο και αν το θέλαμε δεν μπορούμε να αφήνουμε τα παιδιά έξω από την πραγματικότητα της ζωής μας. Ακόμη και εάν θέλαμε να τα προστατέψουμε, κρατώντας τα έξω από τα πρόβλημα, αυτό είναι αδύνατον γιατί το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο για να κρυφτεί. Έτσι τα παιδιά πρέπει, και έχουν το δικαίωμα, να γνωρίζουν, να συμμετέχουν σε όλα αυτά αλλά και να αισθάνονται ότι μπορούν, παρόλα αυτά, να συνεχίσουν να είναι παιδιά. Διότι, για να μεγαλώσουν συναισθηματικά ασφαλή και με αυτοπεποίθηση χρειάζεται να μπορούν να ονειρεύονται και να ελπίζουν. Χρειάζεται να τα προστατεύσουμε από τη βία και από τον παραλογισμό της μάζας. Δεν υπάρχει κανείς λόγος να τα τρομάζουμε με έννοιες και ορισμούς δυσκολονόητους για την ηλικία τους.
Μιλάμε ανοιχτά και με απλά λόγια για το τι έχει συμβεί στη χώρα μας και ιδιαίτερα στην οικογένειά μας. Δεν τους κρύβουμε την αλήθεια, διότι έτσι κι αλλιώς τα παιδιά αντιλαμβάνονται τα πάντα. Διαβεβαιώνουμε τα παιδιά μας πως εμείς είμαστε στο πλευρό τους και πως η αγάπη, η φροντίδα και η συμπαράσταση δεν εξαρτώνται, ευτυχώς, από το ποσό των χρημάτων που διαθέτουμε, αλλά από το πόσο πλούσιοι είμαστε εσωτερικά.
Τα παιδιά θα ακολουθήσουν τις δικές μας αντιδράσεις. Αν εμείς καταφέρουμε να μείνουμε ψύχραιμοι, το ίδιο θα κάνουν και τα παιδιά. Αν παρ όλα αυτά δεν μπορούμε να καταφέρουμε να είμαστε ψύχραιμοι, προσπαθούμε να μην εκστομίζουμε εκφράσεις πανικού μπροστά στα παιδιά μας π.χ.: «σε λίγο δεν θα έχουμε να φάμε», «καταστραφήκαμε» κ.λ.π. Το φόβο μας είναι σημαντικό να το εκφράζουμε σε κάποιον ενήλικα που θα μας καταλάβει, μπορεί να μας υποστηρίξει και να μας συμπαρασταθεί. Έτσι περιορίζουμε την ένταση. Τα παιδιά είναι καλό να μην μας βλέπουν εκτός ελέγχου διότι για εκείνα είμαστε η ασπίδα προστασίας τους. Χρειάζονται να νιώσουν ότι θα τα προστατεύσουμε. Αν μας βλέπουν πανικόβλητους, νιώθουν πολύ ευάλωτα και μόνα απέναντι σε ένα τεράστιο σύστημα στέρησης, το οποίο δεν κατανοούν και βέβαια δεν μπορούν να ελέγξουν. Αυτό μπορεί να τα οδηγήσει σε έντονο άγχος. Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους να εκτονωθούμε και να χαλαρώσουμε εμείς οι ίδιοι, όσο βέβαια αυτό είναι δυνατόν. Το δυσκολότερο για τα παιδιά είναι ότι ξαφνικά οι γονείς τους είναι γεμάτοι άγχος, νεύρα και στεναχώρια για κάτι που τα ίδια δεν μπορούν να καταλάβουν αλλά ούτε και να αλλάξουν. Βρίσκοντας τρόπους να αντιμετωπίσουμε το δικό μας άγχος και αγωνία βοηθάμε τον εαυτό μας αλλά και τα παιδιά μας.Προσπαθούμε επίσης να διατηρήσουμε τις συνήθειές μας. Όταν όλα γύρω μας αλλάζουν, όλοι, και πιο πολύ τα παιδιά, έχουν ανάγκη από τις γνώριμες τους συνήθειες που δίνουν αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας. Και προπάντων περιορίζουμε την τηλεόραση και ιδιαίτερα τις ειδήσεις. Θέλουμε, βέβαια να ενημερωνόμαστε, αλλά οι ειδήσεις είναι συχνά πιο τρομακτικές και από θρίλερ. Αν θέλουμε οπωσδήποτε να το κάνουμε, καλύτερα να μην είναι μαζί μας και τα παιδιά, διότι, οι δίχως τέλος συζητήσεις για την οικονομική κρίση μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα στρες και ανασφάλειας.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε πως η ζωή είναι για όλους αβέβαιη, και για μας και για τα παιδιά μας. Ας προβάλλουμε εμείς τη θετική σκέψη και την αισιοδοξία, ότι κάτι καλό θα προκύψει στο τέλος. Με το παράδειγμά μας διδάσκουμε. Η συστηματική προώθηση μιας συμπεριφοράς ψυχικής δύναμης σε όλα τα επίπεδα, θα βοηθήσει τα παιδιά να μάθουν πώς να μετασχηματίζουν ένα εμπόδιο σε μια ευκαιρία για ωρίμανση και μάθηση και να αποκτήσουν μια θετική προσέγγιση στη ζωή, θάρρος και αισιοδοξία για να αντιμετωπίσουν τις δυσκολίες και τις αντιξοότητες της ζωής.