Η πρώιμη ηλικιακά λήψη επαγγελματικής απόφασης, καθίσταται δυσχερής λόγω της εν εξελίξει σωματικής και ψυχοσυναισθηµατικής ανάπτυξης, αλλά και της αναζήτησης της προσωπικής ταυτότητας του ατόμου.
Επιμέλεια: Όλγα Τσικαλάκη- Ψυχολόγος Msc Συμβουλευτική και Επαγγελματικός Προσανατολισμός
Η λήψη επαγγελματικής απόφασης, είναι σημαντική για το άτομο. Πρόκειται για μια επιλογή µε μακροπρόθεσμες συνέπειες, καθώς επηρεάζει τον τρόπο ζωής του, την ψυχική και φυσική του υγεία. Η επιλογή επαγγέλματος σχετίζεται µε την αυτοπραγμάτωση, τη διοχέτευση της δημιουργικότητας του ατόμου, την αξιοποίηση των δεξιοτήτων και ικανοτήτων του και την άντληση ικανοποίησης από τον επαγγελματικό ρόλο, ενώ καθορίζει τη μελλοντική επαγγελματική αποκατάσταση και ανέλιξή του.
Η διαδικασία επαγγελματικού προσανατολισμού περιλαμβάνει τη διερεύνηση των επαγγελματικών ενδιαφερόντων, κλίσεων, στοιχείων της προσωπικότητας, δεξιοτήτων και ικανοτήτων του ατόμου, καθώς και των σημαντικών επαγγελματικών αξιών, όπως σεβασμός, αναγνώριση, ανεξαρτησία και αυτοδιαχείριση, κοινωνική προσφορά, συνεργασία, έκφραση και δημιουργία, αξιοποίηση και ανάπτυξη ικανοτήτων. Μέσα από αυτή τη διερεύνηση µε την χρήση κατάλληλων ψυχομετρικών εργαλείων, προκύπτει το επαγγελματικό προφίλ του ατόμου.
Επιπλέον, εντοπίζονται οι παράγοντες που δυσχεραίνουν τη λήψη επαγγελματικής απόφασης: αδυναμία προσδιορισμού κυρίαρχων επαγγελματικών ενδιαφερόντων, απουσία διαύγειας επαγγελματικής ταυτότητας, έλλειψη επαγγελματικής ωριμότητας του εργασιακού ρόλου και συνειδητοποίηση της σημαντικότητας του ρόλου της εργασίας, σταδιοδρομίας στη ζωή, καθώς και τα εμπόδια που προέρχονται από το κοινωνικό και οικογενειακό περιβάλλον. Εφόσον εντοπιστούν τέτοιου τύπου δυσκολίες, παρέχεται συμβουλευτική, ώστε να ενισχυθεί το άτομο στη λήψη επαγγελματικής απόφασης.
Βασικοί στόχοι του Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι η ενίσχυση επαγγελματικής ταυτότητας, η διευκόλυνση λήψης επαγγελματικής απόφασης, η εξασφάλιση συμβατότητας μεταξύ της επιλογής και των χαρακτηριστικών του ατόμου, η συσχέτιση επαγγελματικής επιλογής µε την προοπτική στην αγορά εργασίας, η κατάρτιση επαγγελματικού πλάνου, που περιλαμβάνει την απαιτούμενη προετοιμασία και εφόδια (σπουδές, προσόντα, δεξιότητες), αλλά και τη διερεύνηση εναλλακτικών επιλογών. Σκοπός του Επαγγελματικού Προσανατολισμού είναι η ενίσχυση των δεξιοτήτων λήψης απόφασης και η υποστήριξη και κινητοποίηση του ατόμου ώστε να λάβει την κατάλληλη επαγγελματική απόφαση.
∆εν πρέπει να ξεχνάμε, ότι η λήψη επαγγελματικής απόφασης, είναι άρρηκτα συνδεδεμένη µε τη γενικότερη ανάπτυξη της ταυτότητας και της διαδικασίας ωρίμανσης του ανθρώπου. Η παροχή πλούσιων ερεθισμάτων στο παιδί, μέσα από δραστηριότητες µε ελεύθερη επιλογή, δύναται να βοηθήσει στην ανάπτυξη των ενδιαφερόντων του και την αύξηση των διαθέσιμων επιλογών του. Το πιο σημαντικό στοιχείο όμως για τη λήψη επαγγελματικής απόφασης αλλά και για τις δεξιότητες λήψης αποφάσεων γενικότερα, αποτελεί η ενίσχυση της αυτοεκτίμησης και της ανάπτυξης αίσθησης εαυτού του παιδιού, μέσα από την ενθάρρυνση, τον σεβασμό, την αποδοχή της προσωπικότητας και την προαγωγή της αυτονομίας του.