Επιμέλεια: Europalso p9
Στέλλα Φλωρά Εκπαιδευτικός, Εκπαιδεύτρια
Πανικός και απόγνωση, ηχούσε στην φωνή της μητέρας που προσπαθούσε να εξηγήσει στην αξιωματικό της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, τα ανεξήγητα: “΄Επιασα την κόρη μου στο μπάνιο, μισόγυμνη, μπροστά στο laptop. Η κάμερα ήταν ανοιχτή. Είναι μόλις 10 χρονών.”
Η μικρή Ελένη είχε γνωρίσει την Agapoulini11 στο Stardoll όπου διατηρούσε προφίλ και σύντομα έγιναν κολλητές. Μοιράζονταν τα μυστικά τους, αντάλλασαν εικονικά δώρα, έφτιαχναν μαζί εικονικά ρούχα για τις ψηφιακές τους κούκλες. Ό,τι δηλαδή περιμένει κανείς να κάνουν δύο κοριτσάκια 10 χρονών. Κανείς όμως δεν ήξερε ότι πίσω από το προφίλ της Σταυρούλας /Agapoulini11, κρυβόταν ο Χ.Β. ετών 54.
Η μέθοδός του τρομακτικά απλή: υποδυόμενος την 11χρονη από την Αθήνα, πλησίαζε ανήλικα κορίτσια και αφού κέρδιζε την εμπιστοσύνη τους σε βάθος χρόνου, τις οδηγούσε εντέχνως στο να του στέλνουν φωτογραφίες τους ή να συνομιλούν στην κάμερα μαζί του. Ο ίδιος, φυσικά, δεν παρουσιαζόταν στην οθόνη προφασιζόμενος ότι “είχε χαλάσει η κάμερα” και βιντεοσκοπούσε έτσι μονόπλευρα τα θύματά του.
Το Stardoll, και οι άλλες σελίδες κοινωνικής δικτύωσης, αποτελούν πλέον τον κύριο χώρο συνεύρεσης των παιδιών μετά το σχολείο. Είναι αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινότητάς τους, χώροι με δικούς τους κανόνες επιβίωσης και υψηλό δείκτη επικινδυνότητας, λόγω της φύσης της επικοινωνίας. Είναι σημαντικό οι γονείς να θέτουν όρια στην χρήση τους και για να αποφύγουμε φαινόμενα εθισμού, αλλά και για να αφήσουμε χώρο στη ζωή του παιδιού για άλλες, δημιουργικές δραστηριότητες.
Οι γονείς δε θα πρέπει να είναι τεχνοφοβικοί. Η τεχνολογία ήρθε και θα μείνει στη ζωή μας και στη ζωή των παιδιών μας και ο μόνος τρόπος για να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτή- ματα χωρίς δυσάρεστες παρενέργειες, είναι να εκπαιδεύσουμε σωστούς και ασφαλείς χρήστες από την πρώτη κιόλας επαφή τους με τον μαγικό κόσμο του διαδικτύου. Τα παιδιά αρχίζουν από πολύ μικρή ηλικία την ενασχόληση με το διαδίκτυο, πρώτα μέσα από ιστοσελίδες παχνιδιών (π.χ. Friv), μετά περνούν σε δίκτυα τύπου Stardoll, για να καταλήξουν λίγο αργότερα στο Facebook, Twitter, ask.fm κλπ. Η εκπαίδευση πρέπει να αρχίσει πολύ νωρίς και να συνεχιστεί αδιάκοπα.
Αν επιλέξουμε να επιτρέψουμε στα παιδιά μας να έχουν παρουσία στο Stardoll ή σε οποιαδήποτε σελίδα κοινωνικής δικτύωσης, το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνουμε είναι να αποκτήσουμε εμείς από πρώτο χέρι καλή γνώση της σελίδας. Γνωρίζοντας τους κινδύνους και τις κακοτοπιές, μπορούμε να εκπαιδεύσουμε ανάλογα τους μικρούς μας διαδικτυακούς εξερευνητές. Αν λοιπόν αποφασίσετε να δώσετε το πράσινο φως, φτιάξτε εσείς το προφίλ του παιδιού και επενδύστε λίγο από το χρόνο σας, εξερευνώντας τις διάφορες παροχές και επιλογές. Παρατηρείστε τη συμπεριφορά των άλλων χρηστών και συζητήστε την με τα παιδιά. Σχολιάστε τις ακατάλληλες συμπεριφορές και εκπαιδεύστε το παιδί να απευθύνεται σε σας αν συναντήσει οτιδήποτε το κάνει να αισθάνεται άσχημα ή άβολα.
Ο Απαράβατος Κανόνας #1
Αν θα έπρεπε να διαλέξουμε έναν και μόνο κανόνα που δεν θα παραβαίνει το παιδί μας ποτέ και για κανέναν λόγο, αυτός είναι ο εξής: “Δεν κάνουμε ΠΟΤΕ φίλους άγνωστους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης”. Αν επιτρέψετε στο παιδί να έχει προφίλ στο Stardoll ή όπου αλλού, θα πρέπει να διασφαλίσετε ότι συναναστρέφεται αποκλειστικά και μόνο με άτομα που γνωρίζει στην πραγματική ζωή. Κάνετε συχνά ελέγχους εξετάζοντας μια μια τις επαφές των παιδιών και μη φοβηθείτε να κάνετε ερωτήσεις και διαγραφές.
Είναι πολύ συνηθισμένο τα παιδιά να προσθέτουν “φίλους” επειδή απλώς και μόνο βλέπουν ότι κάποιοι από τους συμμαθητές τους είναι κοινοί φίλοι. Αυτή την αφέλεια εκμεταλλεύονται οι κάθε είδους κακόβουλοι, παρεισφρέοντας έτσι εύκολα στις λίστες των φίλων των παιδιών μας και στη διαδικτυακή τους ζωή. Εξηγούμε στα παιδιά ότι δεν μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι οι φίλοι μας είναι όσο προσεκτικοί είμαστε εμείς. Πολλά παιδιά επιδιώκουν να διατηρούν πλούσιες λίστες φίλων για να δίνουν την εντύπωση ότι είναι πολύ δημοφιλή. Έτσι προσθέτουν όποιον τους το ζητήσει. Αυτά τα παιδιά αποτελούν την κερκόπορτα απ’ όπου μπορεί ο κάθε ψηφιακός Εφιάλτης να μπει στην παρέα του παιδιού μας κρυμμένος, πίσω από ένα ελκυστικό, ψεύτικο προφίλ. Συμβουλέψτε τα παιδιά να μην αποκαλύπτουν ποτέ σε άγνωστους – που θα συναντήσουν σε ένα από τα Chat rooms του Stardoll, για παράδειγμα – το πραγματικό τους όνομα και άλλα προσωπικά στοιχεία, όπως το σχολείο ή το Κέντρο Ξένων Γλωσσών που φοιτούν. Η δημοσιοποίηση μπορεί να γίνει άμεσα, όταν το παιδί ερωτάται ευθέως από τον Χ άγνωστο: “Που πας σχολείο;” “Στο 2ο Κορυδαλλού, εσύ;”. Αλλά και έμμεσα κατά τη διάρκεια του chat όπου τα παιδιά χρησιμοποιούν π.χ. το αληθινό όνομα των συμμαθητών τους “Βρε καλώς το Δεσποινάκι!”, ή “11 μου έβαλε η Καραμάνου στη Χημεία”. Πληροφορίες, που σιγά σιγά μπορεί να συλλέξει και να συνδέσει ένας σιωπηλός παρατηρητής, βγάζοντας ποικίλα συμπεράσματα για το παιδί.
Τα φαινόμενα συχνά απατούν
΄Ολα τα προφίλ στο Stardoll, είναι εξ’ορισμού ψεύτικα, αφού τα μέλη χρησιμοποιούν μια κούκλα ως “φωτογραφία προφίλ” και κωδικοποιημένο όνομα.΄Ετσι, είναι ακόμη πιο εύκολο για τον οποιονδήποτε να κρυφτεί πίσω από την κούκλα και να παραπλανήσει έτσι το παιδί, που θα κολακευτεί από την όμορφη εικόνα που του δίνει προσοχή και κομπλιμέντα. Οι εισαγγελείς, τον τελευταίο καιρό, δημοσιοποιούν τα πραγματικά στοιχεία και τις φωτογραφίες των κατηγορούμενων για αποπλανήσεις ανηλίκων, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Μην διστάσετε να μιλήσετε γι’ αυτό με τα παιδιά, εξηγώντας τους πως δρουν και δείχνοντας τις φωτογραφίες τους. Μια εικόνα άλλωστε, είναι χίλιες λέξεις.
Μεγάλη προσοχή στο avatar
Στο Stardoll δεν έχει την δυνατότητα ο χρήστης να ανεβάσει πραγματική φωτογραφία. Αντί για αυτό κατασκευάζει το δικό του avatar/κούκλα με το οποίο και ταυτίζεται. Κάποιες από τις επιλογές των ρούχων δε, είναι εξαιρετικά ακατάλληλες για ανήλικους. Προκλητικά ρούχα αλλά και εσώρουχα, δικτυωτά καλσόν, αποκαλυπτικά τοπάκια. Ο γονέας θα πρέπει να παίζει συμβουλευτικό ρόλο στην κατασκευή του avatar εξ’αρχής, όπως ακριβώς επεμβαίνει και στην εμφάνιση του παιδιού στην πραγματική ζωή.
Να θυμάστε ότι σε λίγο καιρό, αν το παιδί προχωρήσει σε άλλο μέσο κοινωνικής δικτύωσης όπως το Facebook, την θέση του avatar θα πάρουν αληθινές φωτογραφίες του (αν και δεν το συνιστούμε, εντούτοις αυτή είναι η πραγματικότητα). Αν λοιπόν το παιδί έχει αφεθεί να αισθάνεται άνετα από την προεφηβεία, ταυτιζόμενο με μια εικόνα ακραία προκλητική και σέξυ, μοιραία θα ακολουθήσει το ίδιο μοτίβο και αργότερα.
Cyber bullying= κυβερνοβασανισμός
“Τι έχεις, Κλειώ μου;”
“Τίποτα, άσε με!”
Κάθε φορά που η Κλειώ έμπαινε στο Stardoll μετά το σχολείο, τα ίδια: θυμός, στενοχώρια και δάκρυα. “Δεν αντέχω άλλο”, εξομολογήθηκε στην ανήσυχη μητέρα της, “η Βάλια και οι φίλες της από το ΣΤ’ 2 με βρίζουν συνέχεια. Με κοροιδεύουν και μου λένε ότι θα πεθάνω στο ράφι γιατί είμαι χοντρή και ηλίθια.” Μια τυπική μέρα στον κόσμο των νταήδων του διαδικτύου….