Η πρόληψη, η ορθή αντιμετώπιση και οι ξεκάθαροι στόχοι θα μας οδηγήσουν στο όμορφο ταξίδι της γνώσης και της ζωής.
Επιμέλεια: Europalso (p8)
Γ.Ζ.
Εκπαιδευτικός, Πρόεδρος Π.Σ.Ι.Κ.Ξ.Γ.
Ανάγκη Εξισορρόπησης Ευκαιριών και Ρίσκων Διαδικτύου
Είναι γνωστό ότι το διαδίκτυο αποτελεί πηγή δημιουργικών ευκαιριών αλλά και πολλαπλών ρίσκων για τους εφήβους μας. Έτσι, οι γονείς βιώνουμε αντικρουόμενα συναισθήματα σε σχέση με την εμπλοκή τους στο διαδίκτυο. Φοβίες και προσδοκίες μαζί δημιουργούν πολλές φορές συμπεριφορές γονιών που είναι δύσκολο να κατανοηθούν από τους εφήβους, οι οποίες ενίοτε οδηγούν σε συγκρούσεις και τους γονείς σε αδιέξοδο. Φαίνεται να είναι δύσκολο να βρεθεί λύση.
Όμως εφηβεία και διαδίκτυο είναι πλέον άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους. Έτσι, είναι επιτακτική ανάγκη, οι γονείς να αναλάβουν την εξισορρόπηση μεταξύ ρίσκων, ευκαιριών, φόβων και προσδοκιών, προς όφελος των παιδιών τους και της κοινωνίας γενικότερα.
Ανάλυση Ευκαιριών και Ρίσκων Διαδικτύου
Είναι δύσκολο να προσδιοριστεί από μελετητές κατά πόσο οι έφηβοι εκμεταλλεύονται τις ευκαιρίες που προσφέρει το διαδίκτυο και ποιοί είναι οι παράγοντες που διευκολύνουν την ευεργετική χρήση του διαδικτύου από τους εφήβους.
Επίσης, γίνονται έρευνες για να προσδιορισθούν τα ρίσκα και οι παράγοντες που θα μπορούσαν να ελαχιστοποιήσουν αυτούς τους κινδύνους.
Ευκαιρίες διαδικτύου θεωρούνται μεταξύ άλλων, η μάθηση και η απόκτηση γνώσεων, η επικοινωνία, η δημιουργικότητα, η έκφραση, η συμμετοχή και η διασκέδαση.
Κίνδυνοι διαδικτύου θεωρούνται τα περιεχόμενα διαδικτύου όπως της πορνογραφίας, της αυτοκαταστροφής, της επίκλησης μίσους και ρατσισμού, της βίας, και προβληματικές συμπεριφορές όπως εκφοβισμοί, παρενόχληση, και μη σεβασμός της προσωπικότητας του εφήβου.
Η παρότρυνση δε, για ενασχόληση των εφήβων αποκλειστικά με τις ευκαιρίες του διαδικτύου, δεν συνεπάγεται απομάκρυνση από τους προαναφερμένους κινδύνους.
Οι μεγαλύτεροι έφηβοι οι οποίοι φαίνεται να ασχολούνται περισσότερο με τις ευκαιρίες του διαδικτύου, είναι πιθανώς, περισσότερο αντιμέτωποι με τους κινδύνους, ίσως γιατί είναι λιγότερο υπό έλεγχο.
Επίσης, η άποψη ότι οι έφηβοι γνωρίζουν καλά τη χρήση του διαδικτύου φαίνεται να είναι εσφαλμένη, διότι οι περισσότεροι δεν έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες και τεχνικές πρόσβασης, ανάλυσης, εκτίμησης, δημιουργίας και έρευνας περιεχομένων στο διαδίκτυο. Επιπλέον, οι δημιουργικές και κριτικές δεξιότητές τους φαίνεται να είναι ανεπαρκώς εξασκημένες, όπως έχουν δείξει αντίστοιχες έρευνες. Το σίγουρο είναι ότι τις περισσότερες φορές, γνωρίζουν περισσότερα από τους γονείς για το διαδίκτυο.
Ωστόσο, κάποιες δραστηριότητες που χαρακτηρίζονται επικίνδυνες από γονείς, θεωρούνται ευκαιρίες από εφήβους.
Θα πρέπει να προσυμφωνηθεί με τον έφηβο, εάν οι νέες διαδικτυακές φιλίες ή τα προσωπικά στοιχεία και φωτογραφίες, μπορεί να αποτελέσουν ευκαιρίες ή κινδύνους. Οφείλουμε να αντιληφθούν οι έφηβοι, ότι κάθε τι προσωπικό στο διαδίκτυο μπορεί να λειτουργήσει εναντίον τους. Τίποτα δεν είναι προστατευμένο και ούτε κεκλεισμένων των θυρών, όπως λανθασμένα πολλές φορές θεωρούν οι ίδιοι.
Εθισμός στο Διαδίκτυο
Άλλος ένας κίνδυνος που διατρέχουν οι έφηβοι μας από το διαδίκτυο είναι ο εθισμός τους, ο οποίος ενδέχεται να επιφέρει σοβαρές διαταραχές.
Παρόλο που τα πλεονεκτήματα του είναι αναμφισβήτητα, η υπερβολική και ακανόνιστη χρήση του διαδικτύου δύναται να οδηγήσει σε κατάχρηση και εθισμό. Η συνεχής πολύωρη απασχόληση, η απόδραση από τα αρνητικά συναισθήματα μέσω του διαδικτύου σε συνδυασμό με τη πτώση στις σχολικές επιδόσεις, τις κακές διατροφικές συνήθειες, τις αλλαγές στη διάθεση και τις δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις, είναι συμπτώματα εθισμού. Σοβαρό μερίδιο ευθύνης έχουν τα διάφορα προϊόντα διαδικτύου που είναι ειδικά σχεδιασμένα και απευθύνονται στα συναισθήματα, τις συνήθειες και τις αξίες των εφήβων. Η συνεχής χρήση τους κατά την ευαίσθητη περίοδο της εφηβείας, μπορεί να οδηγήσει σε κατάχρηση και εθισμό με αρνητικές συνέπειες όπως διαταραχές, αϋπνίες, επιθετικότητα, άγχος και κατάθλιψη.
Μελέτες αναφέρουν ότι το 8,2% των εφήβων στη Κεντρική Ελλάδα είναι εθισμένοι στο διαδίκτυο.
Προτεινόμενες Ενέργειες για τους γονείς
Το διαδίκτυο, με τα πολλαπλά του θετικά στοιχεία, δεν είναι μόδα που θα περάσει.
Κανέναν δεν άφησαν οι δικοί μας γονείς αναλφάβητο ή μοναχικό, λόγω του φόβου και του άγχους για λανθασμένες επιλογές μας σε βιβλία και φίλους. Μας διδάξανε πώς να διαβάζουμε και να κάνουμε φιλίες. Δεν μας αποκόψανε από τη γνώση. Παρομοίως, οι έφηβοί μας πρέπει να διδαχθούν για το διαδίκτυο.
Το διαδίκτυο με τα πολλαπλά του οφέλη, ειναι μέρος της ζωής των εφήβων.
Εμείς οι γονείς οφείλουμε να δημιουργήσουμε τις ασφαλείς συνθήκες συνύπαρξης των παιδιών μας με το διαδίκτυο. Μερικές ενέργειες όπως οι παρακάτω θα ήταν ιδιαίτερα οφέλιμες.
01 Τοποθέτηση ειδικών φίλτρων προστασίας πλοήγησης στο διαδίκτυο.
02 Γονική επίβλεψη και επιβολή αποδεκτών κανόνων χρήσης διαδικτύου, προσυμφωνημένες με τον έφηβο.
03 Σωστή και συμφωνημένη κατάλληλη κατανομή χρόνου απασχόλησης στο διαδίκτυο.
04 Ενθάρρυνση για εναλλακτικές δραστηριότητες διασκέδασης όπως αθλήματα, παραδοσιακά παιχνίδια, ενασχόληση με χόμπι, συνευρέσεις με φιλικές παρέες στο σπίτι για πρόληψη του εθισμού.
05 Τοποθέτηση του υπολογιστή σε ορατό σημείο του σπιτιού για εύκολη επίβλεψή του. Όχι στο υπνοδωμάτιο.
06 Παρότρυνση για εξωστρέφεια και συναίσθηση. Επίσης, ενθάρρυνση έκφρασης των συναισθημάτων από τους έφηβους στο σπίτι, για μείωση ανάγκης εκτόνωσης στο διαδίκτυο.
07 Έγκαιρη αντιμετώπιση των συμπτωμάτων εθισμού. Να μη θεωρηθούν ως μεταβατική περίοδο που θα φτιάξει από μόνη της.
08 Να προσεχτεί εάν το διαδίκτυο είναι η μοναδική σημαντική απασχόληση του εφήβου.
09 Η χρήση του διαδικτύου να γίνεται με ξεκάθαρους στόχους.
10 Να δημιουργηθούν συνθήκες κοινωνικότητας και έκφρασης, ειδικότερα για τους ντροπαλούς και μοναχικούς έφηβους που είναι περισσότερο επιρρεπείς στο διαδίκτυο και στους κινδύνους του, λόγω ανωνυμίας.
11 Οι γονείς να μη χρησιμοποιούν τον υπολογιστή πολύωρα στο σπίτι. Αντιθέτως, να συμμετέχουν ενεργά μαζί με τον έφηβο και να δείχνουν εμπιστοσύνη για την υπεύθυνη χρήση του από τον ίδιο. Να μάθουν δε, περισσότερα περί διαδικτύου μαζί με τον έφηβο.
12 Η υποτίμηση της έκθεσης των εφήβων σε ακατάλληλα περιεχόμενα, ενέχει σοβαρότατους κινδύνους.
13 Η θετική σχέση γονιού και εφήβου μπορεί να οδηγήσει σε αποκαλύψεις σχετικές με το διαδίκτυο. Όμως, δεν πρέπει να εφησυχάζουμε διότι η μη αναφορά κρίσιμων θεμάτων δεν σημαίνει πάντα ότι όλα βαίνουν καλώς.
14 Ο γονιός πρέπει να γνωρίζει τις ιστοσελίδες και τις εργασίες του εφήβου στο διαδίκτυο διότι και λίγος χρόνος σε ακατάλληλα περιεχόμενα είναι αρκετός για δυσάρεστες εκπλήξεις.
15 Να υπάρχει γνώση εάν τα κινητά (smartphone και tablets) των εφήβων συνδέονται με διαδίκτυο ή δέχονται δωρεάν υπηρεσίες διαδικτύου.
