Επιμέλεια: Europalso p11 Βασίλειος Χατζημπύρος Δρ. Κοινωνικής Ψυχολογίας Α.Π.Θ. Διδάσκων στο Παιδαγωγικό Τμήμα  Δημοτικής Εκπαίδευσης   Επιχειρώντας έναν ορισμό της έννοιας της επιτυχίας, καταλαβαίνει κανείς ότι πρόκειται για μια μάλλον παρεξηγημένη και δυσδιάκριτη έννοια (Baker, 2014). Σύμφωνα με τον Lifang (2015) η επιτυχία είναι απλά ένα συναίσθημα που δημιουργείται με την ολοκλήρωση του εκάστοτε στόχου ή στόχων που θέτει ο κάθε άνθρωπος. Συγκεκριμένα, στο πεδίο της σχολικής επίδοσης, για τους περισσότερους γονείς και μαθητές η επίτευξη στόχων που θεωρείται ότι οδηγούν στην επιτυχία, είναι κυρίως, οι ικανοποιητικοί βαθμοί. Σύγχρονες έρευνες υποστηρίζουν ότι αυτή η αντίληψη που εστιάζει μόνο στην επίτευξη υψηλών βαθμών, αποτελεί ασθενές κίνητρο (Kezar, 2015. Nunn, 2014. Rhodes, 2015). Σε πολλές περιπτώσεις οι γονείς – λανθασμένα – χρησιμοποιούν την υλική εξαγορά της επιτυχίας του μαθητή (π.χ. απόκτηση καλών βαθμών με σκοπό την ανταμοιβή με κάποιο δώρο) και προβληματίζονται όταν παρά την προοπτική αυτής της επιβράβευσης το παιδί συνεχίζει να δείχνει αδιαφορία. Αυτό συμβαίνει γιατί δεν υπάρχει κανένας ικανοποιητικός τρόπος, να παρακινηθεί ένας μαθητής για να κάνει κάτι το οποίο ο ίδιος θεωρεί μάταιο και χωρίς ουσία. Και εδώ έγκειται το βασικό κίνητρο της βελτίωσης των επιδόσεων του μαθητή. Η προσπάθεια και η μάθηση πρέπει να έχει νόημα για τον ίδιο. Αυτό το νόημα θα δώσει στον μαθητή το κίνητρο, την πειθαρχία, την συνέχεια στην προσπάθεια του αλλά και την αίσθηση υπευθυνότητας και ελέγχου γενικότερα στη ζωή του. Παραδείγματα σκέψης νοηματοδότησης μαθητών φαίνονται στον ακόλουθο πίνακα:

Σκέψεις μαθητή που δεν έχει προσδώσει δικό του νόημα στην προσπάθειά του	Σκέψεις μαθητή που έχει νοηματοδοτήσει την προσπάθειά του
«Αν δεν τα καταφέρω σημαίνει πως είμαι άχρηστος»	«Ξέρω ότι αξίζω και ξέρω πως ένα μεμονωμένο αρνητικό αποτέλεσμα δεν καθορίζει, το ποιος είμαι» «Είναι στο χέρι μου να καταφέρω να πετύχω αυτό που έχω βάλει στόχο» «Ξέρω τι θέλω να πετύχω και το διάβασμα είναι το μέσο για να το καταφέρω»
«Αν δεν τα καταφέρω, δεν ήταν να γίνει»
«Δεν μπορώ να πιεστώ να διαβάσω, δεν έχω καμία όρεξη»

  Παρατηρείται ότι η διαφορά στον τρόπο σκέψης, έγκειται στο ότι ο μαθητής που έχει νοηματοδοτήσει την προσπάθειά του, αντλεί από ένα σετ δεξιοτήτων, τις λεγόμενες κοινωνικές δεξιότητες. Αυτές οι κοινωνικές δεξιότητες  περιλαμβάνουν:

• Την αυτοεκτίµηση – δηλαδή την αποδοχή της μοναδικότητάς του, των δυνατοτήτων του και της αξίας του.

• Την υπευθυνότητα – δηλαδή την αναγνώριση της προσωπικής ευθύνης στα αποτελέσματα των προσπαθειών.

• Την αντοχή στην πίεση – Δηλαδή τη ρύθμιση των υποχρεώσεων με αυτό-έλεγχο, πειθαρχία και συγκέντρωση (Merrell & Gimpel, 2014).

  Το κλειδί ενεργοποίησης αυτών των δεξιοτήτων και μέσω αυτών της βελτίωσης των επιδόσεων, έγκειται:

1. Στο γνωστικό πλαίσιο: η νοηματοδότηση της προσπάθειας του μαθητή. Κάτι που μπορεί να επιτευχτεί μέσω της ενεργητικής ακρόασης, δηλαδή της προσπάθειας να συμβιώσουμε τις δυσκολίες του ομιλούντα με σκοπό να σεβαστούμε την προσπάθεια του, με ό,τι δυσκολίες ενέχει και χωρίς να τον κατευθύνουμε (Weger et al., 2014).

2. Στο οικογενειακό  πλαίσιο: οι  καλές  οικογενειακές  σχέσεις. Καλές σχέσεις δεν σημαίνουν σχέσεις, χωρίς συγκρούσεις.. Οι συγκρούσεις θεωρούνται απαραίτητες, γιατί η επίλυσή τους μας δίνει απαραίτητα εργαλεία. Καλές σχέσεις είναι αυτές όπου προωθείται το μοίρασμα προβληματισμών με προοπτική συζήτησης και αναζήτησης χωρίς κριτική.
3. Στο σχολικό πλαίσιο: η δημιουργία ενός κλίματος σεβασμού στη διαφορετικότητα και στις μοναδικές ανάγκες του κάθε μαθητή. Είναι σημαντικό το σχολείο να συντελεί σε ένα περιβάλλον το οποίο δεν προωθεί το κυνήγι ενός βαθμού αλλά ένα ασφαλές πλαίσιο ομαδικής αλληλεπίδρασης, στο οποίο ο μαθητής να αισθάνεται άνετος να εξερευνήσει τι στόχους θέλει ο ίδιος να βάλει στη ζωή του.

Κλείνοντας, έχει ενδιαφέρον μια φράση του Carl Rogers για τη μάθηση: «Ξέρω ότι δεν μπορώ να  διδάξω τίποτα σε κανέναν. Μπορώ όμως να δημιουργήσω ένα περιβάλλον μέσα στο οποίο κάποιος θα μπορεί να μάθει κάτι.» (Carl Rogers, 1959)  

Πώς να ενθαρρύνουμε  και να  υποστηρίξουμε τα παιδιά στα πρώτα βήματα εκμάθησης μιας  ξένης γλώσσας

Επιμέλεια: Europalso p11 Μ. Μ. MA in Language Learning Υποψήφια Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου του Greenwich Αδιαμφισβήτητα ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες επιτυχίας είναι η ενθάρρυνση. Τα παιδιά που νιώθουν ότι οι άλλοι πιστεύουν σε εκείνα και στην επιτυχία τους, συνήθως τα καταφέρνουν καλύτερα με ό,τι καταπιαστούν. Το ίδιο ισχύει και για την κατάκτηση μιας ξένης γλώσσας. Το πρόβλημα βέβαια σε αυτήν την περίπτωση είναι, πως η κατάκτηση της ξένης γλώσσας αποτελεί μια ιδιαίτερη και ξεχωριστή διαδικασία, η οποία δεν μπορεί να συγκριθεί με οποιαδήποτε άλλη δραστηριότητα. Αντίθετα με την εκμάθηση κάποιου σπορ, όπου η συνεχής και επίπονη εξάσκηση σε μια συγκεκριμένη τεχνική ή κίνηση, μπορεί να έχει εμφανή και άμεσα αποτελέσματα και επομένως, άμεση επιβράβευση και ενθάρρυνση για περαιτέρω προσπάθεια, η εκμάθηση της ξένης γλώσσας δεν έχει τόσο άμεσα αποτελέσματα στα πρώτα στάδια. Ως εκ τούτου, πολλοί γονείς αγωνιούν για την πρόοδο του παιδιού τους. Κάποιες φορές, μάλιστα, αυτή τους η αγωνία μπορεί να αποτελέσει τροχοπέδη στην πρόοδο του παιδιού, μιας και περνά το μήνυμα της ανικανότητας ή και της αποτυχίας του παιδιού, να κατακτήσει τη γλώσσα. Σαφώς, κανένας γονιός δεν έχει αυτήν την πρόθεση για την πορεία του παιδιού του. Αντιθέτως, η επιθυμία όλων μας, είναι να βλέπουμε τα παιδιά μας να επιτυγχάνουν σε κάθε τους τόλμημα. Παρόλα αυτά, βασισμένοι ίσως σε παλιές αντιλήψεις, είναι σύνηθες το φαινόμενο να προσπαθούμε να μετρήσουμε τις γλωσσικές ικανότητες των παιδιών μας με βάση την ικανότητά τους να παράγουν την ξένη γλώσσα, ακόμα και κατά τα πρώτα στάδια της διαδικασίας. Δυστυχώς, αυτή η λάθος τεχνική, απογοητεύει τόσο τους γονείς, άλλα και πολύ περισσότερο, τα παιδιά μας. Ιδιαίτερα όταν συνοδεύεται από ατυχείς συγκρίσεις με κάποιο άλλο συνομήλικο παιδάκι που μπορεί να παράγει την γλώσσα κάπως καλύτερα από το δικό μας. Η αιτία βρίσκεται σε παλιότερες αντιλήψεις σχετικά με την εκμάθηση της γλώσσας, όταν πιστεύαμε πως η γλώσσα διδάσκεται, όπως και κάθε άλλη δεξιότητα και αποτελεί αντίστοιχη διαδικασία με το να μάθεις πιάνο ή τένις. Οι νεότερες έρευνες όμως, καταδεικνύουν πως η εκμάθηση της ξένης γλώσσας αποτελεί μια πιο σύνθετη διαδικασία, κατά την οποία τα παιδιά δημιουργούν ένα νέο γλωσσικό σύστημα στον εγκέφαλό τους. Αρχικά, βασίζονται στις πληροφορίες που εισπράττουν όσον αφορά την ξένη γλώσσα και με βάση αυτές, δημιουργούν διανοητικές απεικονίσεις της γλώσσας. Σε δεύτερη φάση, χρησιμοποιούν αυτές τις απεικονίσεις, οι οποίες δεν είναι πάντα σωστές, για να εκφραστούν, όταν αντιληφθούν ότι είναι σωστό αυτό που είπαν, το καταχωρούν, όταν όμως είναι λάθος (δηλ. διορθωθούν από την δασκάλα ή κάποιον συμμαθητή τους) ξαναρχίζουν τη διαδικασία από την αρχή. Αυτό επαναλαμβάνεται άπειρες φορές κατά την εκμάθηση της ξένης γλώσσας. Κάθε φορά λοιπόν οι γονείς, όπως κάνουν και οι εκπαιδευτικοί, πρέπει να ενθαρρύνουν βήμα-βήμα την προσπάθεια των παιδιών μας, να αποκτήσουν αρχικά τις σωστές νοητικές απεικονίσεις της γλώσσας που μαθαίνουν και έπειτα να εκφραστούν χρησιμοποιώντας, όσες έχουν  εσωτερικεύσει. Με λίγα λόγια, είναι πιο αποτελεσματικό για την πρόοδο των παιδιών μας, να τα ενθαρρύνουμε και να τα επιβραβεύουμε για όλα όσα έχουν κατακτήσει και όχι να αγωνιούμε για όσα αποδεδειγμένα, δεν είναι ακόμα έτοιμα να παράγουν. Έτσι κατά τα πρώτα στάδια, αν θέλουμε να βεβαιωθούμε για την πρόοδο των παιδιών μας, είναι καλύτερο να τσεκάρουμε τι μπορούν να αντιληφθούν σχετικά με τη γλώσσα που μαθαίνουν και όχι τι μπορούν να εκφράσουν, σε αυτή τη γλώσσα. Με αυτό τον τρόπο, θα μετριάσουμε την δική μας αγωνία αλλά και θα στηρίξουμε ουσιαστικά τα παιδιά μας, αφού θα μπορούμε να τα ενθαρρύνουμε και να τα επιβραβεύσουμε για όλα όσα έχουν πραγματικά κατακτήσει, αποδεικνύοντάς τους για άλλη μια φορά ότι είμαστε δίπλα τους και τα στηρίζουμε σε κάθε τους προσπάθεια, έως την τελική κατάκτηση της επιτυχίας.

«Το διαδίκτυο, είναι φως. Είναι ότι καλύτερο έχουμε, επομένως, λέμε ναι στο διαδίκτυο… Πρέπει να δούμε όμως κάτω από ποιες προϋποθέσεις είναι ασφαλής η πλοήγηση στο διαδίκτυο, γιατί χωρίς ασφαλή πλοήγηση, οι κίνδυνοι είναι δίπλα σας…»

Επιμέλεια: Europalso (p8) Εμμανουήλ Σφακιανάκης, Υποδιευθυντής Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος Αν μπορούσαμε να συνοψίσουμε τα βασικότερα χαρακτηριστικά του εγκλήματος μέσω Διαδικτύου, τα οποία τα διαφοροποιούν από το συμβατικό έγκλημα, θα καταλήγαμε στα εξής (είτε αθροιστικά είτε εν μέρει): η ταχύτητα και η ευκολία με την οποία τελείται, η εξάπλωση των αποτελεσμάτων του σε πολλά κράτη (κάτι που καθιστά αδύνατη την ακριβή απομίμηση της συνολικής επελθούσας ζημίας), η απουσία ιχνών με τη συμβατική έννοια της λέξης (π.χ. δακτυλικά αποτυπώματα), η μη αναγκαιότητα φυσικής παρουσίας του δράστη σε συνδυασμό με την ευκολία διαφυγής του και, τέλος, η ανάγκη για υψηλού επιπέδου εξειδικευμένες γνώσεις τόσο από την πλευρά του δράστη όσο και από την πλευρά αυτών που το ερευνούν. Κανόνες πρόληψης Συμβουλές προς τους γονείς

• Ενημερωνόμαστε για τους ιστότοπους που επισκέπτεται το παιδί μας ελέγχοντάς τους και οι ίδιοι.
• Προσεγγίζουμε συχνά το παιδί μας και το ρωτάμε με φιλικό τρόπο για τη δραστηριότητά του στο Διαδίκτυο.
• Έχουμε κι εμείς θέση στο χώρο όπου βρίσκεται ο υπολογιστής.
• Θέτουμε ως βασικό κανόνα στο παιδί μας να μη δίνει προσωπικές πληροφορίες κατά την πλοήγησή του στο Διαδίκτυο.
• Συμβουλεύουμε το παιδί μας να μη συναντήσει άτομα που γνώρισε στο Διαδίκτυο, αναφέροντάς του πραγματικά παραδείγματα αποπλανήσεων.
• Ζητάμε από το παιδί να μας ενημερώσει αν κάποιος του έστειλε υλικό που το προσέβαλε ή το προσέγγισε με ύποπτο τρόπο.
• Δε δημοσιοποιούμε φωτογραφίες με τα παιδιά μας στο Διαδίκτυο.
• Χρησιμοποιούμε φίλτρα στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές των παιδιών μας. Πρόκειται για πακέτα λογισμικού τα οποία εμποδίζουν την πρόσβαση σε συγκεκριμένες ιστοσελίδες με παράνομο/βλαβερό περιεχόμενο.

Ανήλικοι δράστες του cyberbullying Σε έρευνα που διενεργήθηκε από το μη κερδοσκοπικό οργανισμό «ΝΕΟΙ» σε τελικό δείγμα τετρακοσίων είκοσι δύο (422) παιδιών, ηλικίας δεκατριών έως δεκαοκτώ ετών (διακόσια εβδομήντα πέντε αγόρια και εκατόν σαράντα εφτά κορίτσια), διαπιστώθηκε ότι:

• Το 16% των αγοριών και το 22% των κοριτσιών ηλικίας δεκατριών έως δεκαοκτώ ετών δηλώνουν ότι έχουν πέσει θύματα κυβερνοεκφοβισμού (όπως αποδίδεται στα ελληνικά ο όρος cyberbullying),
• Το 32% είχαν δεχτεί εκφοβισμό με δημοσίευση στο Διαδίκτυο προσωπικών φωτογραφιών τους, το 11% λεκτικό εκφοβισμό –αποκάλυψη συμβάντων προσωπικού ενδιαφέροντος– κι ένα 3,5% δήλωσε ότι ο εκφοβισμός έγινε με χυδαίο λεξιλόγιο- ύβρεις,
• Το 10% των αγοριών απάντησε θετικά στην ερώτηση εάν έχουν εκφοβίσει μέσω Διαδικτύου ή με τη χρήση άλλων νέων τεχνολογιών κάποιον συμμαθητή, φίλο ή γνωστό τους,
• Το 42% (σχεδόν ένας στους δύο!) απάντησε ότι ξέρουν ή έχουν ακούσει για κάποιον γνωστό που έχει πέσει θύμα εκφοβισμού μέσω Διαδικτύου και νέων τεχνολογιών.

Το Διαδίκτυο, με τις άπειρες δυνατότητες που προσφέρει, δίνει την ευκαιρία σε άτομα με ιδιαίτερες ικανότητες και, ταυτόχρονα, εγκληματική προσωπικότητα να τελέσουν εντυπωσιακά και ιδιαίτερα επικίνδυνα εγκλήματα. Αυτό όμως, δεν σημαίνει με κανέναν τρόπο ότι πρέπει να πάψουμε να το χρησιμοποιούμε. Όσο ακολουθούμε τους κανόνες ασφαλούς πλοήγησης και ενημερωνόμαστε διαρκώς για τυχόν νέες απειλές, μπορούμε να αισθανόμαστε ασφαλείς.